(NXD) -
Để đạt mục tiêu kinh tế số chiếm 30 - 40% GRDP và tăng trưởng hai con số từ năm 2026, TP.HCM cần huy động bổ sung 8 - 12 tỷ USD/năm cho hạ tầng chiến lược, bởi Ngân sách chỉ đáp ứng 30%.
Hạ tầng đô thị TP.HCM tiếp tục được đầu tư hiện đại, như Cầu Thủ Thiêm 2, tạo kết nối chiến lược giữa trung tâm hiện hữu và Thủ Thiêm, góp phần thúc đẩy phát triển không gian đô thị đa trung tâm theo Nghị quyết số 31-NQ/TW.
Có dư địa để tiếp tục tái cấu trúc mô hình phát triển đô thị
Theo Tờ trình số 1107 /TTr-CP ngày 1/12/2025 của Chính phủ, sau hai năm triển khai Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM, kinh tế Thành phố đã phục hồi rõ nét sau giai đoạn suy giảm nghiêm trọng do đại dịch Covid-19.
Mô hình tăng trưởng đang chuyển dịch theo hướng dựa trên đổi mới sáng tạo, kinh tế số và dịch vụ giá trị cao, phù hợp định hướng tại Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phát triển TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, tổng GRDP năm 2025 (trước sắp xếp) ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 8.400 USD, cao hơn 1,7 lần mức bình quân cả nước.
Đáng chú ý, sau hợp nhất các đơn vị hành chính, không gian phát triển của Thành phố được mở rộng đáng kể, tạo điều kiện tái cấu trúc không gian đô thị theo hướng đa trung tâm. Hiện diện tích đạt 6.772,6 km²; dân số khoảng 13,6 triệu người; lực lượng lao động ước 7,281 triệu người (chiếm 14% tổng lao động cả nước). Quy mô GRDP đạt khoảng 3,03 triệu tỷ đồng, tương đương 123 tỷ USD, đóng góp 23,5% GDP quốc gia.
Bối cảnh này mở ra dư địa để TP.HCM tiếp tục tái cấu trúc mô hình phát triển đô thị theo hướng đa trung tâm, phù hợp định hướng tại Nghị quyết số 31-NQ/TW ngày 30/12/2022 của Bộ Chính trị về phát triển TP.HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, Thành phố tập trung phát triển mạnh các trụ cột có lợi thế cạnh tranh như công nghiệp công nghệ cao, logistics, tài chính quốc tế, du lịch và công nghiệp văn hóa, giáo dục - y tế - khoa học công nghệ; đồng thời gắn kết chặt chẽ với mục tiêu phát triển đô thị quốc gia và liên kết vùng Đông Nam Bộ theo Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Tuyến Metro số 1 và hạ tầng cửa ngõ phía Đông TP.HCM đang cần củng cố nguồn lực và cơ chế linh hoạt để đẩy nhanh tiến độ, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị đa trung tâm.
TP.HCM đặt mục tiêu trở thành siêu đô thị đa trung tâm có sức cạnh tranh trong khu vực vào năm 2030. Các chỉ tiêu chủ yếu gồm: tăng trưởng GRDP bình quân 10 - 11%/năm; GRDP bình quân đầu người 14.000 - 15.000 USD; kinh tế số chiếm 30 - 40% GRDP; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm đạt 35 - 40% GRDP. Đây là mục tiêu đã được Bộ Chính trị xác lập trong Nghị quyết số 31-NQ/TW, đồng thời gắn với định hướng phát triển vùng Đông Nam Bộ tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 07/10/2022.
Ngân sách mới đáp ứng 30% nhu cầu đầu tư
Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu trên, thách thức lớn nhất hiện nay là nguồn lực. Thành phố cần huy động thêm tối thiểu 8 - 12 tỷ USD mỗi năm, trong khi ngân sách mới đáp ứng khoảng 30% nhu cầu tổng vốn đầu tư (1,2 triệu tỷ/3,5 triệu tỷ đồng trong 5 năm). Nếu không được tháo gỡ kịp thời, khả năng duy trì tốc độ tăng trưởng hai con số ngay từ năm 2026 sẽ gặp nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, thủ tục đầu tư và cơ chế quản lý đất đai, quy hoạch tuy có cải thiện nhưng vẫn còn độ trễ so với yêu cầu phát triển của một đại đô thị đặc thù. Thực tiễn triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm như đường sắt đô thị, các tuyến vành đai, khu đô thị tái thiết, trung tâm tài chính hay các mô hình phát triển theo định hướng giao thông (TOD) còn gặp nhiều vướng mắc trong phân cấp thẩm quyền, bồi thường, GPMB và khai thác giá trị đất đai. Mô hình PPP chưa đủ sức hấp dẫn để thu hút mạnh mẽ dòng vốn tư nhân và quốc tế.
Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra là tiếp tục bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách vượt trội trong khuôn khổ Nghị quyết số 98/2023/QH15 để khơi thông nguồn lực và tháo gỡ điểm nghẽn. Các đề xuất như thành lập khu thương mại tự do (FTA zone), tăng cường phân cấp, ủy quyền trong phê duyệt đầu tư công và quản lý tài chính - ngân sách, áp dụng chỉ tiêu đất đai linh hoạt ngoài quy chuẩn quốc gia cho các khu TOD, hay tạo điều kiện thí điểm các mô hình quản trị đô thị tiên tiến… đều có cơ sở từ các chủ trương nêu tại Nghị quyết số 31-NQ/TW và Nghị quyết số 24-NQ/TW.
Mặc dù vậy, đi đôi với mở rộng quyền hạn phải tăng cường kiểm soát quyền lực và trách nhiệm giải trình. Việc sửa đổi, mở rộng cơ chế đặc thù cho TP.HCM cần gắn với các tiêu chí theo dõi, đánh giá định kỳ, đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án, đồng thời bảo đảm tính công khai, minh bạch và phòng ngừa rủi ro tham nhũng, lãng phí.
Có thể thấy, TP.HCM vẫn giữ vai trò đầu tàu tăng trưởng quan trọng của cả nước, là đô thị dẫn dắt đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế. Nhưng, để tiếp tục giữ vững và phát huy vị thế đó, Thành phố cần một cú huých thể chế đủ mạnh, tương xứng với quy mô đóng góp và tầm vóc phát triển. Việc bổ sung cơ chế vượt trội cho TP.HCM không chỉ nhằm giải quyết bài toán nội tại của Thành phố, mà còn mang ý nghĩa quốc gia, góp phần thực hiện mục tiêu đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045 như định hướng tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030. Đây là giai đoạn cần sự quyết đoán hành động, triển khai nhanh và hiệu quả để biến tiềm năng trở thành động lực tăng trưởng thực chất, bền vững và lan tỏa trong toàn vùng và cả nước.