(NXD) -
Sở QHKT Hà Nội cho biết, Quy chế quản lý kiến trúc thành phố sẽ giải quyết những bất cập, đáp ứng công tác quản lý nhà nước về xây dựng, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và bắt kịp với xu hướng phát triển đô thị hiện đại.
Quy chế xác lập nguyên tắc quản lý kiến trúc TP Hà Nội
Ngày 31/12/2024, UBND TP Hà Nội có Quyết định số 73/2024/QĐ-UBND ban hành Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội và Quyết định số 6809/QĐ-UBND phê duyệt Chương trình phát triển đô thị TP Hà Nội giai đoạn đến năm 2035.
Quy chế gồm các quy định về quản lý kiến trúc cho những khu vực, tuyến đường; xác định yêu cầu bản sắc văn hóa trong kiến trúc; xác định khu vực cần lập thiết kế đô thị riêng, tuyến phố, khu vực cần ưu tiên chỉnh trang, khu vực có yêu cầu quản lý đặc thù... quy định về quản lý kiến trúc các loại hình công trình, công trình hạ tầng; quản lý, bảo vệ công trình kiến trúc có giá trị.
Trụ sở Bộ Ngoại giao. Ảnh: INT
Các khu vực có ý nghĩa quan trọng về kiến trúc tại khu vực nội đô lịch sử gồm: Trung tâm chính trị Ba Đình; Khu vực di tích Trung tâm Hoàng Thành-Thăng Long; Khu vực Hồ Gươm và phụ cận; Khu vực phố cổ Hà Nội; Khu vực phố cũ Hà Nội; Khu vực hồ Tây và phụ cận…
Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội, Chương trình phát triển đô thị TP Hà Nội giai đoạn đến năm 2035 được phê duyệt là hai nội dung quan trọng và cần thiết để triển khai cụ thể hóa một số nội dung xác định tại Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022, Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị và Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Trong đó bao gồm tập hợp các quy định, nhiệm vụ, giải pháp, chương trình, đề án, dự án, chỉ tiêu, số liệu nhằm thực hiện các mục tiêu quản lý quy hoạch kiến trúc, phát triển đô thị TP để triển khai có kế hoạch, trọng tâm, trọng điểm và tuân thủ theo quy hoạch được duyệt.
Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội có hiệu lực thi hành từ ngày 10/01/2025. Quy chế xác lập nguyên tắc quản lý kiến trúc TP Hà Nội là tuân thủ Luật Kiến trúc, phù hợp với định hướng phát triển kiến trúc Việt Nam và điều kiện thực tế tại Thủ đô; ứng dụng KHCN cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, bao gồm cả nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo…; bảo đảm hài hoà giữa phát triển kinh tế với bảo vệ quốc phòng, an ninh, tài nguyên môi trường, phòng chống thiên tai, giảm thiểu tác động của BĐKH…
Đồng thời đảm bảo việc phát triển song hành với giữ gìn, bảo tồn và phát triển các giá trị truyền thống về kiến trúc công trình và tổ chức cảnh quan làng xóm, bảo tồn văn hoá bản sắc của các khu vực; có tính đến đặc điểm, đặc thù của từng khu vực, phong tục tập quán, văn hoá truyền thống…; bảo đảm sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, cộng đồng, cá nhân; kết hợp hài hoà lợi ích của quốc gia, cộng đồng, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Công cụ để quản lý đồng bộ các giá trị quỹ kiến trúc
Bên cạnh hệ thống các đồ án quy hoạch đô thị, theo Luật Kiến trúc, Quy chế quản lý kiến trúc TP Hà Nội có vai trò rất quan trọng, là công cụ hữu hiệu để quản lý đồng bộ các giá trị quỹ kiến trúc, đồng thời phát huy hệ thống các giá trị này trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
KTS Phạm Hoàng Phương - Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, một trong những nội dung quan trọng cần được chú trọng đó là bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc kiến trúc cảnh quan, văn hóa - lịch sử đặc trưng của Thủ đô, đặc biệt là hệ thống các công trình kiến trúc có giá trị, mang dấu ấn bản sắc đô thị nhưng chưa được xếp hạng, đang có dấu hiệu xuống cấp và mai một.
Vì vậy, Quy chế đã có định hướng về quản lý kiến trúc đối với khu vực phố cũ là bảo tồn và phát huy các công trình có giá trị, cải tạo không gian để tái cấu trúc không gian "thành phố vườn" đặc trưng, bảo tồn không gian trống lớp ngoài.
Riêng đối với các tuyến phố mang đặc trưng nhà phố, cải tạo không gian để tạo tuyến phố thương mại điển hình. Đối với các công trình cải tạo và xây dựng mới, quản lý kiến trúc theo thiết kế đô thị khu vực cụ thể và quy chế quản lý kiến trúc; khuyến khích khai thác không gian ngầm.
Hà Nội đang phát triển thành một thành phố văn minh - hiện đại, với nhiều nét kiến trúc mới. Ảnh: Trung Hiển
TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đánh giá, Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc chung TP Hà Nội được xây dựng dựa trên nền tảng đã có từ nhiều năm qua. Quy chế chính là cơ sở để cơ quan chức năng quản lý theo quy hoạch được duyệt, kiểm soát việc xây dựng mới, cải tạo, chỉnh trang, cấp phép xây dựng.
"Quy chế cũng là căn cứ lập nhiệm vụ quy hoạch, thiết kế đô thị đối với khu vực chưa có quy hoạch chi tiết, đồng thời là công cụ hữu hiệu để quản lý đồng bộ các giá trị quỹ kiến trúc, phát huy hệ thống các giá trị này trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội", TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh.
Trong khi đó, KTS Lã Hồng Sơn - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị TP Hà Nội cho rằng, cần quan tâm đến khu vực nông thôn, bởi nếu kiến trúc nông thôn không sớm được quản lý sẽ làm mai một những giá trị riêng có. Nhiều yếu tố truyền thống có giá trị cần có giải pháp bảo vệ kịp thời và cấp bách, như cây đa, giếng nước, đình làng, nhà thờ, đền, miếu, bến nước, không gian sinh hoạt cộng đồng, sân bóng, chợ làng...
Ngoài ra, theo KTS Lã Hồng Sơn, việc sớm xây dựng và ban hành các quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 và quy chế quản lý kiến trúc các điểm dân cư nông thôn sẽ góp phần giải quyết tổng thể các vấn đề về quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan và xây dựng đối với cả khu vực đô thị và nông thôn của Thủ đô.
Đánh giá về vai trò của “Quy chế quản lý kiến trúc” nói chung, đặc biệt đối với khu vực nông thôn, PGS.TS Mai Thị Liên Hương - nguyên Viện trưởng Viện Kiến trúc Quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, đây là một công cụ pháp luật mới - quy định trong Luật Kiến trúc, cùng với “Danh mục các công trình kiến trúc có giá trị” - được kỳ vọng sẽ phát huy tác dụng quản lý nhà nước trong việc bảo vệ các công trình kiến trúc, cảnh quan đô thị và nông thôn có giá trị, đồng thời kiến tạo không gian kiến trúc, cảnh quan có chất lượng.
"Với công cụ mới này, chúng ta hy vọng sẽ có thêm một “lớp bảo vệ” để ngăn chặn những hạn chế tác động đến cảnh quan đô thị và nông thôn, cũng như ngăn chặc việc xóa sổ các công trình kiến trúc có giá trị để thay thế bằng những dự án mới, mà không được đánh giá đầy đủ các tác động về giao thông, môi trường và văn hóa, đã và đang diễn ra trên khắp cả nước", PGS.TS Mai Thị Liên Hương nêu quan điểm.
Chương trình phát triển đô thị đến năm 2035 xác định mục tiêu đến năm 2030, phát triển Hà Nội thành đô thị hiện đại, trung tâm hỗ trợ thúc đẩy liên kết vùng, trung tâm dịch vụ tổng hợp của cả nước, điểm đến kinh tế, văn hóa hấp dẫn của quốc tế. Tỷ lệ đô thị hóa đạt 65 - 70%, tỷ lệ sử dụng giao thông công cộng hiện đại đạt 30%.
Đến năm 2045, Hà Nội trở thành thủ đô văn hóa, đô thị thông minh, sinh thái, trung tâm tài chính, dịch vụ, khoa học công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, trung tâm tổ chức các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học công nghệ của châu Á và quốc tế; thành phố xanh và sinh thái, với sông Hồng là biểu tượng phát triển.
Tỷ lệ đô thị hóa đạt 75%, tỷ lệ sử dụng giao thông công cộng đạt 50%.