(NXD) -
Công ty CP Trần Sơn đã chuyển nhượng khoảng 4,8ha đất nông nghiệp của người dân để làm nhà máy sản xuất gạch tuynel, sau đó biến thành dự án nhà ở để bán. Vậy việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất sản xuất rồi sang đất ở được luật quy định thế nào?
Vụ việc Công ty CP Trần Sơn chuyển nhượng khoảng 4,8ha đất nông nghiệp của người dân để làm Dự án nhà máy sản xuất gạch Tuynel sau đó “biến” thành Dự án nhà ở để bán, xảy ra tại thôn Phương Triện, xã Đại Lai, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh đang nhận được sự quan tâm của dư luận.
Đây là một trong những ví dụ điển hình liên quan đến vấn đề quy hoạch sử dụng đất, chuyển nhượng đất được các chuyên gia của Tổng hội Xây dựng Việt Nam đưa ra bàn luận, nghiên cứu, góp ý cùng các cơ quan quản lý nhà nước trong các Tọa đàm, Hội thảo lấy ý kiến về Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Nhà ở (sửa đổi).
Dự án nhà máy sản xuất gạch Tuynel nay thành Khu dân cư CT Trần Sơn
Công ty CP Trần Sơn “biến” đất nông nghiệp thành đất ở thế nào?
Theo phản ánh từ người dân, năm 2009, một số hộ dân tại thôn Phương Triện đã ký hợp đồng cho Công ty CP Trần Sơn thuê đất nông nghiệp trong thời hạn 50 năm với mục đích xây dựng nhà máy gạch Tuynel. Đến năm 2017, tỉnh Bắc Ninh có quyết định dừng hoạt động toàn bộ các nhà máy sản xuất gạch bằng lò Tuynel công nghệ cũ trên địa bàn thì Công ty có văn bản đề nghị UBND tỉnh cho phép chuyển đổi thành đất ở. Chấp thuận đề nghị này, ngày 6/12/2017, UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành Quyết định số 695/QÐ-UBND cho phép doanh nghiệp được chuyển mục đích sử dụng đất (đợt 1). Ðến ngày 20/7/2018, UBND tỉnh Bắc Ninh tiếp tục ban hành Quyết định số 385/QÐ UBND cho phép chuyển mục đích sử dụng đất (đợt 2). Tại các văn bản này ghi rõ thời hạn giao đất và cho thuê đất có giá trị đến ngày 23/11/2060.
Tuy nhiên, theo người dân việc Công ty CP Trần Sơn chuyển đổi này không có sự đồng ý của người dân cho thuê đất. Họ cho rằng việc công ty thuê đất nông nghiệp để xây dựng nhà máy gạch Tuynel thì họ mới đồng ý và ủng hộ vì giải quyết công ăn việc làm cho người dân, đóng góp cho sự phát triển kinh tế địa phương, còn việc công ty chuyển đổi thành dự án khu nhà ở để bán thì người dân không đồng ý.
Sau khi người dân có đơn, Thanh tra tỉnh Bắc Ninh và UBND huyện Gia Bình đã vào cuộc kiểm tra nhưng người dân không đồng ý và tiếp tục “kêu cứu”.
Mới nhất, UBND tỉnh Bắc Ninh đã có văn bản số 2371/UBND-NC ngày 17/7/2023 trả lời đơn thư của người dân, trong đó khẳng định: “Dự án xây dựng Nhà máy gạch Tuynel tại xã Đại Lai do Công ty CP Trần Sơn làm chủ đầu tư đã được UBND tỉnh Bắc Ninh cấp Giấy chứng nhận đầu tư. Dự án không thuộc trường hợp nhà nước thu hồi đất mà nhà đầu tư tự thoả thuận với người sử dụng đất…” và cho rằng kiến nghị của người dân về hợp đồng chuyển nhượng đất là không có cơ sở.
Tuy nhiên, văn bản dài 2 trang giấy của UBND tỉnh Bắc Ninh lại không nói rõ việc Công ty CP Trần Sơn chuyển đổi Dự án nhà máy sản xuất gạch Tuynel thành Dự án nhà ở để bán là đúng hay sai (?) Vì lẽ trên, người dân tiếp tục đặt ra nhiều thắc mắc cần được giải đáp.
Ông Trần Văn Châm (SN 1959, người dân có đất cho thuê) nói rằng: “Tôi và các hộ dân đã nhận được văn bản trả lời của UBND tỉnh Bắc Ninh nhưng văn bản không hề đề cập việc Công ty CP Trần Sơn chuyển đất nhà máy gạch sang đất ở có đúng hay không? Cuối văn bản UBND tỉnh còn giao chính quyền địa phương vận động giải thích để Công ty thực hiện dự án, đưa vào sử dụng mang lại hiệu quả kinh tế cho địa phương… Vậy dự án mà văn bản của tỉnh đề cập là dự án gì, dự án gạch hay dự án nhà ở?”.
Bên cạnh đó, người dân còn phản ánh bị gian dối trong giấy tờ, hồ sơ liên quan khu đất và đề nghị được làm rõ.
Khảo sát của PV cho thấy, hiện toàn bộ khu đất chuyển nhượng của người dân cho Công ty CP Trần Sơn biến thành Dự án nhà ở, phân lô, làm đường giao thông. Phía bên ngoài giáp mặt đường Công ty đã xây dãy nhà cao tầng với biển hiệu Khu dân cư CT Trần Sơn. Bên trong khu đất có một số tòa nhà và cả những ngôi mộ chưa giải tỏa. Để tường minh sự việc, PV đã liên hệ UBND huyện Gia Bình, UBND xã Đại Lai, Công ty CP Trần Sơn nhưng đến nay vẫn không nhận được thông tin phản hồi.
Ông Trần Văn Châm (áo trắng) và ông Nguyễn Văn Bắc (áo đen) khẳng định chỉ cho Công ty CP Trần Sơn thuê đất làm nhà máy gạch tuynel và không đồng ý khi công ty biến thành dự án nhà ở.
Cơ quan chức năng cần vào cuộc làm rõ
Quốc hội và Chính phủ vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến hoàn thiện Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) để thông qua vào kỳ họp tới. Một trong những vấn đề được nhiều Đại biểu Quốc hội và các chuyên gia Tổng hội Xây dựng Việt Nam quan tâm đặt ra là vấn đề “Định giá đất” và đặc biệt là vấn đề “Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất”.
Trong tham luận được TS. Đặng Việt Dũng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đưa ra tại hội thảo Góp ý cho Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức tháng 10/2022, đã lưu ý: “Quy hoạch sử dụng đất là thành phần không thể thiếu trong tất cả các đồ án quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch. Vì vậy hệ thống quy hoạch sử dụng đất trong Luật Đất đai (sửa đổi) cần thống nhất và tuân thủ theo hệ thống quy hoạch chung”.
Vấn đề mà Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đề cập cũng là điều mà nhiều Đại biểu Quốc hội và dư luận quan tâm, bởi lẽ thời gian qua, cả nước có không ít vụ việc tiêu cực khi một số địa phương xảy ra tình trạng đất nông nghiệp, đất rừng được chuyển đổi tràn lan không tuân thủ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Theo các chuyên gia, trong vụ việc ở Bắc Ninh cơ quan chức năng cần phải vào cuộc làm rõ các thủ tục pháp lý của doanh nghiệp khi thực hiện Dự án sản xuất gạch Tuynel cũng như chuyển đổi đất sản xuất sang đất ở? Đặc biệt, phải làm rõ quy hoạch sử dụng đất và các thủ tục liên quan.
Tại Điểm d Khoản 1 Điều 57 Chương 5 và Khoản 4 Điều 95 Chương 7 Luật Đất đai 2013 nêu rõ: Khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở (đất phi nông nghiệp) phải được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Căn cứ để cho phép chuyển mục đích sử dụng đất phải đảm bảo Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của địa phương đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; Nhu cầu sử dụng đất thể hiện trong đơn xin chuyển mục đích sử dụng đất…
Luật sư Hoàng Tùng (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng, cơ quan chức năng cũng cần làm rõ việc thẩm định cấp phép cho doanh nghiệp làm Dự án nhà máy gạch sau đó lại cho chuyển sang làm Dự án nhà ở để bán chỉ trong vòng chưa đầy 10 năm? Theo luật sư, Luật Ðất đai năm 2013 và Luật Nhà ở, chủ đầu tư không được phép lập dự án xây dựng nhà ở để bán trên đất thuê của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình mà chỉ có thể lập dự án khi được Nhà nước giao đất.
Tuy nhiên, việc xác định thời hạn sử dụng đất có ý nghĩa quan trọng vì đó là căn cứ để xác định điều kiện để chuyển nhượng, thu hồi...