(NXD) -
Sáng nay (22/10), thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) cần có thêm các quy định đột phá để khuyến khích, thu hút đầu tư, xã hội hoá hạ tầng hàng không; tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo góp phần phát triển ngành hàng không trong thời gian sắp tới một cách hiện đại, an toàn, kinh tế hơn.
Tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hoá hạ tầng hàng không
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng nay (22/10), dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi).
Sau đó, Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi); Dự án Luật Viên chức (sửa đổi).
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu ý kiến khi thảo luận tại Tổ về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi). Ảnh: Lâm Hiển
Tham gia thảo luận về Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) và cho ý kiến tại Tổ 11 (gồm Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần tiếp tục rút gọn các điều khoản, theo hướng đổi mới tư duy xây dựng pháp luật.
“Những vấn đề nào thuộc khung của Quốc hội ban hành thì đưa vào, còn lại giao cho Chính phủ ban hành nghị định để hướng dẫn cụ thể, sau đó Bộ Xây dựng sẽ ban hành thông tư để quản lý. Riêng lĩnh vực hàng không dân dụng này có nhiều vấn đề phức tạp và khó, chúng ta không thể đưa hết vào Luật mà phải thể hiện bằng các văn bản hướng dẫn”, Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến và đề nghị cần tăng cường cơ chế thu hút đầu tư, xã hội hóa hạ tầng hàng không bởi điều này hết sức quan trọng.
“Hiện nay nhà nước không thể đầu tư nâng cấp, mở rộng các sân bay mà phải thực hiện xã hội hóa. Vừa qua việc mở rộng sân bay Phú Quốc để chuẩn bị cho APEC 2027 cũng đã được chỉ định, giao cho nhà đầu tư làm”, Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng và cho rằng cần bổ sung các quy định đột phá để khuyến khích đầu tư tư nhân và mô hình hợp tác công tư, đặc biệt cho các sân bay địa phương và chuyên dụng. Bởi hiện nay, nhà nước vẫn đầu tư chính vào hạ tầng thiết yếu, dẫn đến gánh nặng ngân sách.
Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị, cần có những quy định về cơ chế ưu đãi thuế, đất đai, và thủ tục phê duyệt nhanh cho nhà đầu tư trong nước, nước ngoài. Đồng thời, cần đảm bảo bình đẳng giữa các hãng hàng không trong việc tiếp cận bay và dịch vụ bay. “Giao cho Chính phủ quy định tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư nhưng cần thêm điều khoản giám sát để tránh độc quyền”, Chủ tịch Quốc hội nêu ví dụ.
Dẫn chứng số liệu hiện cả nước hiện có 22 sân bay, trong đó có 10 sân bay quốc tế và 12 sân bay nội địa nhưng việc đầu tư vẫn còn chậm, chỉ khoảng 113.558 tỷ đồng trong giai đoạn 2010 - 2050, Chủ tịch Quốc hội cho rằng Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) có kế thừa quy định về doanh nghiệp khai thác sân bay có quyền đầu tư, nhưng cần mở rộng để huy động nguồn lực xã hội, phù hợp với Nghị quyết 29 về đổi mới kinh tế, nếu không, ngành hàng không sẽ khó đạt mục tiêu có 33 sân bay vào năm 2050.
Ngoài ra, theo Chủ tịch Quốc hội, cũng cần nghiên cứu thêm về việc đầu tư tài chính hàng không, quy định Quỹ Phát triển hàng không từ phí dịch vụ. Cần ưu tiên tận dụng sân bay lưỡng dụng dân sự quốc phòng mà không chuyển sở hữu đất đai, như trường hợp sân bay Chu Lai hiện nay, hay sân bay ở Đà Nẵng.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, trong lần sửa đổi này, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam phải phân cấp, phân quyền và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay, các nhà đầu tư muốn thủ tục hành chính phải gọn hơn. Dự thảo Luật đã phân cấp từ Thủ tướng xuống Bộ trưởng và địa phương, nhưng cần triệt để hơn nữa.
“Cụ thể, bằng cách giao quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết sân bay cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; giảm thời gian xử lý cấp phép bay từ 10 ngày xuống còn 5 ngày, hoặc thấp hơn. Bãi bỏ hoàn toàn đăng ký bắt buộc quyền sở hữu máy bay cho tổ chức Việt Nam, chuyển sang tự nguyện để giảm gánh nặng hành chính”, Chủ tịch Quốc hội đề nghị và lưu ý vấn đề điều khoản chuyển tiếp để tránh gây ách tắc dự án đang triển khai. Cần tích hợp hệ thống dữ liệu để xử lý thủ tục trực tuyến, giảm 100% giấy tờ vật lý từ nay đến năm 2030.
Cảng hàng không Quốc tế Nội Bài. Ảnh: NIA
Đề cập tới vấn đề nâng cao an toàn, an ninh và quản lý không phận, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh đây là vấn đề hết sức quan trọng, cần ưu tiên tuyệt đối an toàn bằng cách bổ sung quy định bắt buộc hệ thống quản lý an toàn cho tất cả doanh nghiệp thiết kế, sản xuất máy bay. Thậm chí tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát bay.
“Việc chuyển chức năng an ninh hàng không sang Bộ Công an từ ngày 01/01/2025 là rất hợp lý. Tuy nhiên, cần phân định rõ ràng trách nhiệm với Bộ Giao thông và Bộ Xây dựng để tránh chồng chéo”, Chủ tịch Quốc hội nêu ý kiến.
Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) cần bổ sung chi tiết hơn về vấn đề an toàn, cụ thể là việc chia sẻ dữ liệu đối với quản lý chung không phận bay hiện nay.
“Hiện nay khiến chúng ta lo ngại trước sự phát triển của UAV (phương tiện bay không người lái). Nhà nước quản lý UAV đã có, nhưng còn tư nhân ở ngoài, rồi nước khác xâm phạm vào lãnh thổ của mình nếu không quản lý kỹ UAV. Tôi đề nghị làm rõ việc mở rộng quy định về máy bay không người lái. Phương tiện bay nhẹ hiện đang bị loại trừ theo Luật Hàng không dân dụng, nhưng cần thí điểm để quản lý chặt chẽ, tránh ảnh hưởng an toàn dân dụng”, Chủ tịch Quốc hội nói.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, dự thảo luật cần thêm điều kiện về bảo mật dữ liệu hành khách; khuyến khích cạnh tranh lành mạnh bằng cách cấm chuyển nhượng quyền vận chuyển.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ban hành Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) để khắc phục hạn chế trong 11 năm qua, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật đảm bảo góp phần phát triển ngành hàng không trong thời gian sắp tới một cách hiện đại, an toàn, kinh tế hơn.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách trong lĩnh vực hàng không dân dụng
Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi)
Trước đó, sáng cùng ngày, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi). Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, việc xây dựng Luật nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, hoàn thiện cơ chế, chính sách trong lĩnh vực hàng không dân dụng; thực hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế; tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước lĩnh vực hàng không dân dụng; khắc phục những vướng mắc, bất cập; đề xuất giải quyết các vấn đề mới, vấn đề phát sinh; khơi thông các điểm nghẽn, tạo ra động lực mới cho sự phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, đảm bảo quốc phòng - an ninh trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng, thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật của Nghị quyết số 66-NQ/TW, dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) chỉ quy định những vấn đề khung tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội. Vì vậy, dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) đã được sắp xếp, bố cục lại bao gồm 11 Chương và 109 Điều (giảm 93 điều so với Luật hiện hành).
Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật sau đó, thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng khẳng định, Ủy ban tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Hàng không dân dụng Việt Nam với các lý do được nêu tại các Tờ trình của Chính phủ. Quy định của các dự thảo Luật bảo đảm tính hợp hiến, tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; cơ bản bảo đảm thống nhất với các luật có liên quan. Hồ sơ các dự án Luật trình Quốc hội đã được tiếp thu, hoàn chỉnh theo ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Về đầu tư xây dựng cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không (Điều 30), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành quy định tại Điều này nhằm tạo hành lang pháp lý để huy động các nguồn lực ngoài Nhà nước tham gia đầu tư, khai thác cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không, vừa phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, vừa tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh; Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc đầu tư xây dựng mới, nâng cấp, mở rộng, bảo trì, khai thác công trình tại cảng hàng không trên đất quốc phòng, an ninh. Đồng thời, tán thành đề xuất, sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 201 của Luật Đất đai như tại điểm c khoản 5 Điều 107 của dự thảo Luật để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Đối với quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cảng hàng không (Điều 34), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành quy định cho phép doanh nghiệp cảng hàng không được chủ động trong việc tổ chức đầu tư xây dựng, nâng cấp, cải tạo, mở rộng cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không theo quy hoạch để bảo đảm tính kịp thời, đồng bộ, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và nâng cao hiệu quả khai thác cảng hàng không.
Bên cạnh đó, đề nghị rà soát quy định tại khoản 1 Điều 34 của dự thảo Luật để cắt giảm một số thủ tục về đầu tư, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp theo đúng chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định tại khoản 6 Điều 88 về “Giám sát viên an toàn bay là công chức được quyền ký hợp đồng với doanh nghiệp hàng không để tích lũy kinh nghiệm theo quy định của ICAO và được hưởng quyền lợi, chế độ theo hợp đồng”, bảo đảm chặt chẽ, khả thi và thống nhất với quy định của Luật Cán bộ, công chức.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra
Về giá dịch vụ và phí, lệ phí thuộc lĩnh vực hàng không (Điều 106), đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với quy định “Nhà chức trách hàng không Việt Nam, Nhà chức trách an ninh hàng không Việt Nam… được giữ lại một phần hoặc toàn bộ phí thu được để hỗ trợ nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hợp tác quốc tế, đầu tư phát triển, hiện đại hóa nhằm nâng cao năng lực giám sát an toàn, an ninh hàng không theo tiêu chuẩn của ICAO” tại khoản 2 Điều 106 nhằm bảo đảm đủ nguồn lực cho các cơ quan này thực hiện nhiệm vụ gắn với mục tiêu bảo đảm tuyệt đối an toàn, an ninh hàng không, đáp ứng nhu cầu phát triển của hàng không trong nước, yêu cầu của ICAO, phù hợp với quy định của Công ước Chicago và thông lệ quốc tế.
Một số ý kiến đề nghị không quy định nội dung nêu trên, vì theo quy định của Luật Phí và lệ phí và Luật Ngân sách nhà nước thì toàn bộ khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước thực hiện phải được nộp vào ngân sách nhà nước.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, đa số ý kiến trong Ủy ban tán thành với quy định “Nhà chức trách hàng không Việt Nam, Nhà chức trách an ninh hàng không được hưởng hỗ trợ hằng tháng tối đa bằng 80% mức lương theo hệ số lương hiện hưởng (không bao gồm phụ cấp) từ nguồn phí để lại” tại khoản 2 Điều 106 nhằm bảo đảm Nhà chức trách hàng không Việt Nam thu hút và giữ được nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là đội ngũ giám sát viên an toàn hàng không; đây là một trong những nội dung thuộc cơ chế tài chính đặc thù đã được Thủ tướng Chính phủ cho phép áp dụng đối với cán bộ, công chức Cục Hàng không Việt Nam. Tuy nhiên, để có cơ sở cho việc quy định nội dung này tại dự thảo Luật, đề nghị Cơ quan trình báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền.
Một số ý kiến đề nghị không quy định nội dung nêu trên tại dự thảo Luật, vì Nghị quyết số 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp đã yêu cầu “Không gắn mức lương của cán bộ, công chức, viên chức với việc xây dựng, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy định chính sách, chế độ không có tính chất lương”.
Đề cập đến vấn đề đầu tư hạ tầng hàng không khi thảo luận tại Tổ đối với Dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, về cơ bản, tất cả các cảng hàng không của chúng ta là sử dụng lưỡng dụng. Khi cần thiết sẽ chuyển đổi để mà phục vụ cho yêu cầu quốc phòng an ninh, hoặc là song song sử dụng cho mục đích quốc phòng an ninh.
“Chính vì sử dụng lưỡng dụng và có mục đích quốc phòng an ninh ở trong đó nên đất của cảng hàng không là đất quốc phòng an ninh, sẽ được quản lý chặt chẽ theo quy định Luật Đất đai hiện nay. Nhà đầu tư bên ngoài (tức là không phải doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an) muốn đầu tư vào đấy là rất khó. Muốn đầu tư là phải chuyển đổi sang mục đích khác để đầu tư mục đích thương mại, dịch vụ, thế nhưng không chuyển đổi được”, Đại biểu Hoàng Thanh Tùng phân tích.
Trên cơ sở đó, ông Tùng ủng hộ dự thảo Luật đưa ra cơ chế có tính đột phá để có thể huy động được nguồn lực xã hội đầu tư vào cảng hàng không và các công trình tại cảng hàng không, tức là cho phép doanh nghiệp không thuộc khối quốc phòng an ninh có thể đầu tư. “Khi đầu tư vào cảng, kể cả đầu tư xây dựng cảng mới, kể cả đầu tư vào công trình tại cảng hiện hữu thì vẫn là đất quốc phòng an ninh nhưng mà cho phép đầu tư”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nêu ý kiến.
Trong khi đó, Bí thư Thành ủy Cần Thơ Lê Quang Tùng (Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ) cho rằng, hiện nay những sân bay xây mới theo hình thức xã hội hóa thì các quy trình, thủ tục tương đối thuận lợi, nhưng đa số là các sân bay tại các địa phương, đã được Nhà nước đầu tư một phần. “Nếu chuyển sang hình thức xã hội hóa hoàn toàn những sân bay đó thì các thủ tục tương đối phức tạp, nhất là các thủ tục liên quan đến tài sản công. Bây giờ người ta muốn vào làm mà phải xác định thế nào gọi là tài sản công, tài sản Nhà nước đầu tư trước đây, giá trị bao nhiêu… thì chính là một điểm cản trở việc thực hiện xã hội hóa”, Bí thư Thành ủy Cần Thơ nêu ý kiến và đề nghị trong dự thảo Luật cần gợi mở xử lý được vấn đề liên quan đến quản lý tài sản công đối với các sân bay thì mới tạo được thuận lợi thu hút đầu tư. Còn không cuối cùng vẫn quay lại ACV phải đầu tư, Nhà nước phải bỏ tiền, trong khi tư nhân đầu tư rất khó.
“Dự thảo luật cần có một cơ chế riêng khác để thu hút đầu tư sân bay dựa trên cơ sở của các sân bay Nhà nước đầu tư để đảm bảo thuận lợi hơn. Ban soạn thảo quan tâm xử lý việc chuyển tài sản công sang mô hình hợp tác công tư, chuyển từ tài sản tư sang đơn vị quản lý công, những vấn đề đặc thù của đầu tư đối với hoạt động sân bay”, ông Tùng đề nghị.