(NXD) -
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn trình thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tập trung vào việc xác định lại hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn theo hướng phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và làm rõ các thuật ngữ, quy định về phân loại đô thị.
Hoàn thiện thể chế về quy hoạch đô thị và nông thôn phù hợp với mô hình chính quyền địa phương mới.
Phân định thẩm quyền và đơn giản hóa thủ tục hành chính
Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn trình thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, là bước đi quan trọng nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời giải quyết các vướng mắc, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.
Dự án Luật được xây dựng với quan điểm cốt lõi bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật (gồm: Luật Quy hoạch sửa đổi, Luật Đất đai sửa đổi, Luật Xây dựng sửa đổi)..., đẩy mạnh phân quyền, phân cấp đi đôi với kiểm soát quyền lực và đơn giản hóa quy trình, thủ tục hành chính.
Theo đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung và chỉnh lý 37 điều, trong đó sửa đổi, bổ sung 16 điều để phân định thẩm quyền, phân cấp và đơn giản hóa thủ tục.
Đáng chú ý, dự thảo Luật tập trung vào việc xác định lại hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn theo hướng phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và làm rõ các thuật ngữ, quy định về phân loại đô thị.
Nội dung về phân quyền, phân cấp được nhấn mạnh, nhằm tăng tính chủ động cho địa phương, trong đó phân cấp thẩm quyền phê duyệt quy hoạch từ Thủ tướng Chính phủ xuống UBND cấp tỉnh đối với hầu hết các loại quy hoạch, trừ quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương và quy hoạch chung khu kinh tế. UBND cấp xã sẽ có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết trong phạm vi địa giới hành chính. Việc phân cấp đi đôi với quy định về cơ quan tổ chức thẩm định tương ứng, bảo đảm kiểm soát quyền lực.
Ngoài ra, dự thảo Luật cũng thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính như: chỉ quy định 3 cấp độ quy hoạch cho thành phố trực thuộc Trung ương, còn lại là 2 cấp độ (chung - chi tiết) hoặc 1 cấp độ (chi tiết) và bãi bỏ trách nhiệm cho ý kiến của Bộ Xây dựng trước khi UBND cấp tỉnh ban hành quy định quản lý theo quy hoạch.
Xác định lại hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp
Thẩm tra sơ bộ Dự án Luật, đa số ý kiến của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung dự án Luật theo trình tự rút gọn, nhằm thể chế hóa các quan điểm chỉ đạo trong Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển đô thị và Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng lưu ý một số nội dung cần chỉnh sửa, thống nhất bổ sung trước khi trình Quốc hội thông qua như: Rà soát kỹ lưỡng nội dung và thống nhất với pháp luật về đất đai; Trường hợp đưa chỉ tiêu sử dụng đất vào quy hoạch chung xã, cần nghiên cứu việc chỉ quy định các chỉ tiêu chủ yếu (như đất quốc phòng, an ninh, đất rừng, đất lúa) mà không quản lý bằng bản đồ sử dụng đất; hoàn thiện quy định về cơ quan thẩm định, thẩm quyền phê duyệt quy hoạch đô thị nông thôn, bảo đảm sự thống nhất với dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi)…
Từ ngày 01/7/2025, Việt Nam chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Trước khi sắp xếp, hệ thống quy hoạch bao gồm quy hoạch tỉnh, quy hoạch huyện, quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết. Vì vậy, bên cạnh việc thống nhất sự cần thiết thông qua Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các chuyên gia cũng đưa ra một số khuyến nghị.
Theo PGS.TS Lưu Đức Hải - Viện trưởng Viện Nghiên cứu đô thị và phát triển hạ tầng (Tổng hội Xây dựng Việt Nam), cấp huyện không còn nữa nên việc thực hiện xây dựng theo quy hoạch đô thị được duyệt khó có thể giao ngay cho cấp xã, phường bởi cấp xã/phường không được trang bị đầy đủ năng lực chuyên môn và thẩm quyền tương ứng.
Đồng quan điểm, ông Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, sau sáp nhập, năng lực quản lý đô thị chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Cụ thể, nguồn nhân lực chất lượng cao về quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng… còn thiếu đặc biệt ở cấp phường/xã; cơ chế tổ chức bộ máy của xã chưa được thiết kế để quản lý đô thị; thiếu công cụ quản lý hiện đại (Dữ liệu quy hoạch chưa thống nhất và liên thông ví dụ như hệ thống cơ sở dữ liệu quy hoạch số, GIS, nền tảng quản lý đô thị thông minh... dẫn đến công tác quản lý thiếu hiệu quả).
Trong khi đó, theo TS Trần Thị Nhâm - nguyên Phó viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn (Bộ Xây dựng), sau sắp xếp, Bộ tiêu chí phân loại đô thị hiện hành không còn phù hợp để áp dụng cho các phường/cụm phường hoặc liên phường/xã; ranh giới hành chính cũng có sự thay đổi, gây khó khăn trong việc áp dụng chính sách phát triển, thu hút đầu tư, và quản lý trật tự xây dựng - đất đai.
Đề xuất một số định hướng quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị phù hợp với bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, PGS.TS Lưu Đức Hải cho rằng, trước tiên, cần xây dựng khung pháp lý linh hoạt cho phát triển đô thị trong mô hình 2 cấp chính quyền. Cụ thể: sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị (Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng, Dự thảo Luật Quản lý phát triển đô thị…). Đồng thời, chuyển từ tư duy quản lý theo địa giới hành chính sang tư duy quản lý không gian và chức năng đô thị, nhằm kế thừa quy hoạch các đô thị đã được phê duyệt.
Thứ hai, đổi mới công tác quy hoạch xã: Ưu tiên lập quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết cho các xã có triển vọng đô thị hóa cao. Triển khai các quy hoạch chung phường, quy hoạch chung liên phường, ưu tiên đối với các phường vừa được thành lập từ các thành phố, thị xã thuộc tỉnh, quy hoạch chung xã, quy hoạch liên xã, ưu tiên đô thị hóa đối với các xã có thị trấn vừa được nhập vào.
Thứ ba, một số nhiệm vụ cấp bách trước mắt như: Điều chỉnh quy hoạch tổng thể hệ thống đô thị - nông thôn quốc gia; điều chỉnh quy hoạch chung các đô thị đã được phê duyệt; quy hoạch chung xã với các xã có thị trấn mới được nhập vào, theo hướng đô thị hóa và theo hướng quy hoạch đô thị mới; xây dựng lại quy trình phân loại đô thị, không lệ thuộc vào đơn vị hành chính; ứng dụng số hóa và GIS đối với các loại hình quy hoạch đô thị trong bối cảnh mới...