(NXD) -
Nhà máy gạch tuynel của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC nằm trên địa bàn phường Cách Bi (Quế Võ, Bắc Ninh) bỗng trở thành nơi tập kết bao bì phế liệu khiến người dân địa phương lo lắng. Giám đốc Công ty thừa nhận chưa được cơ quan chức năng cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Trong khi đó đã nhiều tháng trôi qua nhưng chính quyền địa phương chưa có biện pháp xử lý dứt điểm.
Trong những năm gần đây, ngành sản xuất vật liệu xây dựng tại Việt Nam đang đối diện với nhiều khó khăn bủa vây. Trong đó tiêu biểu nhất phải kể đến là lĩnh vực sản xuất gạch, ngói xây dựng truyền thống khi nguồn khoáng sản, nguyên liệu phục vụ sản xuất ngày càng khan hiếm; ngày công lao động tăng cao; đầu ra phải cạnh tranh với các vật liệu không nung; vật liệu xanh.
Bên cạnh đó, công tác bảo vệ môi trường ngày càng được cơ quan quản lý và các địa phương chú trọng, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải đầu tư nâng cao công nghệ nung, đốt để giảm thiểu khí thải… Chính vì lẽ đó, hiện nay không ít nhà máy gạch tuynel đã phải đóng cửa, một số chuyển đổi sang làm các ngành nghề khác.
Thế nhưng câu chuyện vướng mắc cũng nảy sinh từ đó bởi lẽ đã có không ít các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng đã và đang tự ý chuyển đổi nhà xưởng sang làm các ngành nghề khác mà không tuân thủ các quy định pháp luật về xây dựng, quy hoạch, sử dụng không đúng mục đích đất được giao, đặc biệt là không đảm bảo các điều kiện về môi trường.
Đây cũng là một trong những vấn đề lan giải mà các chuyên gia, hội viên Tổng hội Xây dựng đã đưa ra bàn luận, góp ý tại Hội thảo “Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của Doanh nghiệp cung ứng VLXD – Hành lang pháp lý cho vật liệu xanh” do Tổng hội Xây dựng Việt Nam và Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam phối hợp tổ chức năm 2023; Hay tại các buổi tọa đàm về công tác quy hoạch – xây dựng - đất đai - bảo vệ môi trường được Quốc hội, Chính phủ tổ chức để lấy ý kiến.
Khảo sát của PV cho thấy, hiện nay có không ít nhà máy gạch đang ngang nhiên biến nhà xưởng thành nơi tập kết phế liệu thải gây nguy cơ ô nhiễm môi trường, sử dụng không đúng mục đích đất, không đúng quy hoạch.
Từ kết quả khảo sát trên Tạp chí Người Xây dựng khởi đăng loạt bài “Nhà máy gạch biến thành nơi tập kết phế liệu” phản ánh thực trạng vi phạm môi trường tại các nhà máy, cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng để qua đó các chuyên gia, hội viên của Tổng hội Xây dựng Việt Nam khảo cứu nhằm góp ý cùng các cơ quan quản lý, các Bộ, ngành, địa phương tìm ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.
Bao bì phế thải chất đống trong nhà máy gạch tuynel của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC.
Nhà máy gạch tuynel ở thị xã Quế Võ biến thành nơi tập kết bao bì phế liệu
Gần đây, nhiều người dân sinh sống tại khu phố Vân Xá (phường Cách Bi, Thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh) đang phấp phỏng lo lắng trước việc hàng loạt xe tải cỡ lớn chở bao bì phế liệu về tập kết tại Nhà máy gạch tuynel của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC. Việc này diễn ra từ trong năm 2023 và kéo dài đến nay.
Một số người dân địa phương cho biết, họ rất bất ngờ bởi lẽ khu đất này vốn là đất canh tác lúa của người dân nhưng sau đó Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC thuê để làm nhà máy gạch thì chỉ được sản xuất gạch phục vụ xây dựng.
Thế nhưng nơi đây lại đang biến thành nơi tập kết bao bì phế liệu công khai gây ra nguy cơ ô nhiễm môi trường. Người dân còn hoang mang lo lắng không biết sau này nhà máy gạch có bị biến thành lò đốt rác thải hay không?
“Liệu rằng sau này họ có biến luôn nhà máy gạch thành nhà máy rác hay không? Chúng tôi rất lo lắng vì nhà máy gạch này cách khu dân cư chỉ có vài trăm mét”, anh L. người dân địa phương bày tỏ.
Cũng theo người dân phản ánh, sau khi phát hiện các xe tải cỡ lớn chở phế liệu về nhà máy gạch họ đã báo cho chính quyền địa phương và đề nghị xử lý nhưng đến nay sự việc vẫn chưa được giải quyết trong khi phế thải tập kết mỗi ngày một nhiều hơn.
Ghi nhận của PV tại Nhà máy gạch tuynel của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC thời điểm tháng 3/2024, cho thấy: Trong khuôn viên có rất nhiều kiện bao tải phế liệu chất đống ngổn ngang. Trong khi đó, nhà máy chỉ có số ít công nhân đang làm việc.
Theo lời bảo vệ, khu nhà xưởng của nhà máy hiện một phần đã cho một công ty khác làm pallet gỗ, phần khác đang tập kết bao bì nhựa phế thải.
Giám đốc thừa nhận chưa được cấp phép, chính quyền địa phương im lặng
Làm việc với PV, ông Nguyễn Trọng Cung - Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC thừa nhận chưa được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất nhưng vẫn tận dụng kho xưởng để kết hợp với các công ty khác làm pallet gỗ và tập kết, phân loại bao bì nhựa phế thải.
“Từ 2018 việc sản xuất gạch được làm tự động hóa nên diện tích đất của công ty dư thừa, để không rất lãng phí do đó anh đã tận dụng để kết hợp với các công ty khác làm pallet gỗ và phân loại bao bì nhựa. Anh cũng có đi hỏi ý kiến chính quyền thì nhận được câu trả lời là “tỉnh chưa ký cho chuyển đổi mục đích được mà phải chờ phân khu xong”. Sau đó về anh cho phối hợp với đơn vị khác để tận dụng nhà xưởng cũ để làm cho đỡ lãng phí”, ông Cung nói.
Giám đốc Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC giải thích rằng, công ty không cho thuê nhà xưởng mà là hợp tác với các công ty khác để làm ăn cùng chia lợi nhuận. “Anh thì có xưởng, có điện còn người ta thì có kỹ thuật, đơn hàng. Pallet thì mới hợp tác làm được mấy tháng còn bao bì nhựa thì mới mang về”, ông Cung nói và cho biết việc sản xuất gạch tại Bắc Ninh gặp nhiều khó khăn khi các mỏ đất nguyên liệu rất khan hiếm.
Khi PV đề cập việc sử dụng đất có đúng mục đích thì vị Giám đốc thừa nhận “có một phần sử dụng sai mục đích trên đất nhưng về giấy phép kinh doanh thì không sai. Còn về môi trường khi làm nhựa, anh thấy bình thường vì Bắc Ninh thì có rất nhiều đơn vị làm”.
Liên quan đến nhà máy gạch của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC, được biết, năm 2011, Thanh tra tỉnh Bắc Ninh đã có kết luận thanh tra đối với việc giao đất xây dựng nhà máy và phát hiện nhiều vi phạm. Trong đó, Thanh tra phát hiện, UBND xã Cách Bi (nay là Phường Cách Bi) và Công ty Cổ phần Xây dựng thương mại QC thực hiện không đúng chế độ chính sách hiện hành. Toàn bộ diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án xây dựng nhà máy sản xuất gạch tuynel thuộc khu đất quy hoạch để trồng cây nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của UBND xã. Việc thu hồi và giao đất dự án nằm ngoài ranh giới khu quy hoạch sản xuất vật liệu xây dựng….
Thông tin với PV, lãnh đạo UBND thị xã Quế Võ cho biết: Trước phản ánh của báo chí, ngày 28/2, Thị xã đã có Quyết định thành lập Tổ kiểm tra đối với Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC. Tổ gồm lãnh đạo các Phòng Tài nguyên và Môi trường; Phòng Quản lý đô thị; Công an thị xã và lãnh đạo phường Cách Bi… Nếu kiểm tra phát hiện vi phạm sẽ xử lý nghiêm minh.
Cơ quan chức năng cần khẩn trương vào cuộc
Trước sự việc diễn ra tại Nhà máy gạch tuynel của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC ở Quế Võ (Bắc Ninh), chuyên gia môi trường và luật sư cho rằng, các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh cần khẩn trương vào cuộc xác minh điều kiện pháp lý về môi trường, sử dụng đất đai tại nhà máy gạch này, qua đó làm rõ việc tập kết phế liệu của doanh nghiệp có đảm bảo về môi trường không? Đặc biệt về đất thì có sử dụng đúng mục đích hay chưa? Đồng thời phải xử lý nghiêm minh các vi phạm nếu có.
“Điều kiện về môi trường để sản xuất gạch, vật liệu xây dựng khác so với tái chế nhựa, phế thải, không thể có chuyện nhà xưởng để làm gạch nhưng lại tận dụng để phế phải, như thế thì cần gì các quy định pháp lý?” luật sư Hoàng Tùng (Đoàn Luật sư Hà Nội) nhấn mạnh.
Theo luật sư Hoàng Tùng, việc tự ý tập kết bao bì phế liệu cũng như kinh doanh các ngành nghề khác trên diện tích được giao để sản xuất gạch xây dựng của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại QC có dấu hiệu vi phạm pháp luật về môi trường và luật đất đai, quy hoạch. Do đó cần sự vào cuộc của cơ quan chức năng để xử lý nghiêm minh.
PGS.TS Bùi Thị An (Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng khẳng định: Việc nhà máy gạch tận dụng kho, bãi để tập kết phế liệu hay tái chế phế liệu phải được cơ quan chức năng thẩm định cấp phép và phải phù hợp quy hoạch. “Cái này có quy định rõ ràng, nếu chưa được phép mà làm là sai hoàn toàn”, vị chuyên gia môi trường nhận định.
Chia sẻ với PV, một doanh nhân trong lĩnh vực xử lý rác thải (xin giấu tên) tiết lộ, lợi nhuận trong việc xử lý rác thải công nghiệp hiện nay là rất lớn. Vị này cho biết, thông thường những phế thải công nghiệp phải được giám sát thu gom, xử lý đúng theo quy định. Thế nhưng hiện nay không ít doanh nghiệp lợi dụng kẽ hở của pháp luật, sự giám sát lỏng lẻo của cơ quan chức năng để tuồn ra ngoài xử lý, thậm chí bán lại cho các công ty, nhà xưởng nhỏ để tái chế.
“Vì lợi nhuận lớn không ít các doanh nghiệp đã bất chấp pháp luật trở thành nơi chứa rác thải bẩn gây ô nhiễm môi trường”, vị này chia sẻ thêm.
Trần Việt